Wersja z 14:03, 14 sie 2013

FELIETON W TRAKCIE PRZYGOTOWANIA - oficjalna premiera niebawem...

Wstęp

Historycznie rzecz biorąc powinienem zacząć od historii fabryki skąd pochodziły polskie gramofony. A różnych typów gramofonów przez kilkadziesiąt lat istnienia powstało tam, około 80. Ta liczba też nie jest łatwa do ustalenia, bowiem na pewnym etapie gramofony różniły się niuansami technicznymi, na tyle drobnymi, że kwestia uznania ich za różne typy jest co najmniej dyskusyjna. Wreszcie występowały zmiany techniczne i technologiczne, co w przypadku ewolucji produktu jest konieczne. Będę się też starał pisać w oparciu o źródła możliwie wiarygodne, a takimi są przede wszystkim same gramofony, ich oryginalne instrukcje użytkownika i instrukcje serwisowe. Jeśli chodzi o gramofony to będę opisywał te, które fizycznie "miałem w ręku", co umożliwiło mi wykonanie fotografii. Co do literatury to okazuje się, że pewne obiegowe poglądy ustalane w burzliwych dyskusjach, niekoniecznie pokrywają się z wersją oficjalną czyli wersją producenta. Staram się wreszcie opierać na własnej pamięci jako użytkownika znacznej części z opisywanych produktów, co szczęśliwie pokrywa się ze „Złotymi Latami” tej technologii. Ponieważ pamięć bywa zawodna, mogę się zatem mijać z prawdą w dziedzinie szczegółów, co zapewniam, nie jest intencjonalne.

Dostępne źródła podają informacje, które silnie rozproszone, wyjątek stanowią dwa następujące:

Link do Old Radio

Link do strony Unitra Fan

Prehistoria

Krótkie kalendarium początków (za Wikipedią):

1945 w Łodzi otwarto filie warszawskich Państwowych Zakładów Tele i Radiotechnicznych pod nazwą Łódzka Fabryka Państwowych Zakładów Radio i Teletechnicznych.

1948 łódzki zakład usamodzielnił się, a ponieważ produkował także aparaty telefoniczne, to przyjął nazwę Zakłady Wytwórcze Aparatów Telefonicznych. Oczywiście produkcja innych wyrobów branży elektronicznej była kontynuowana.

1954 uruchomiono produkcję pierwszych seryjnie wytwarzanych gramofonów elektrycznych G-53.

1956 wyprodukowano pierwszy gramofon ze wzmacniaczem lampowym.

1957 przekazano produkcję telefonów do Radomskich Zakładów Telefonicznych.

1958 zakład zmienił nazwę na Łódzkie Zakłady Radiowe

1960 zakład przyjął nazwę Fonica.

1968 zakup pierwszej licencji na gramofony od Telefunkena.

1970 Uruchomienie produkcji pierwszych gramofonów w klasie Hi Fi.

Mimo pojawienia się gramofonów Hi Fi gramofony popularne stanowiły nadal przytłaczającą większość wśród produktów Fonica. Ilościowo wygladało to imponująco:

W samym roku 1970 wyprodukowano ich 274 tysiące i dodatkowo 187 tysięcy gramofonów bez obudowy, przeznaczonych do wbudowania w odbiorniki radiowe.

• 

  To prawdopodobnie najstarszy gramofon i najstarsza instrukcja...

• 

  Wymienionych typów G-2 i G-4 nie podają żadne źródła, do których do tej pory udało mi się dotrzeć.

Lata sześćdziesiąte

Jeśli cofniemy się do lat sześćdziesiątych to okaże się, że w zasadzie mamy do dyspozycji dwa źródła muzyki: radio i płytę gramofonową. Siła rzeczy taśma magnetyczna pomijając zastosowania profesjonalne pełniła tu rolę wtórną. Trochę to przypomina dzisiejsze czasy gdzie źródłem oficjalnym jest płyta CD, a mniej oficjalnym sieć. Lata sześćdziesiąte - to jednocześnie boom muzyki „rozrywkowej” zwanej wtedy muzyką młodzieżową lub big beatem. Wraz z falą zainteresowania tego typu muzyką przychodził wielki głód informacji i łapczywego pochłaniania nowych utworów, poznawania nowych artystów. Do Polskiego Radia muzyka ta wchodziła z dużymi oporami i trochę bocznym wejściem np. dzięki Rozgłośni Harcerskiej. Dla mnie jako słuchacza istotna była treść muzyczna, a jakość dźwięku miała wtedy zdecydowanie mniejsze znaczenie. Bez ograniczeń zaś muzykę tę serwowały rozgłośnie występujące na falach krótkich jak choćby legendarny Luxemburg czy nawet Wolna Europa z audycją „Rande vous o 6:10”. Jaka była tego jakość, to dzisiejsza generacja słuchaczy chyba nie jest sobie w stanie wyobrazić. Drugie źródło stanowiły płyty…. no trudno powiedzieć płyty, muzyka zebrana z radia była nagrywana na taśmę i stanowiła źródło do wydawania pocztówek dźwiękowych. Oczywiście ta technologia jak to się dziś mówi „dedykowana” do innego celu nie spełniała żadnych kryteriów jakości dźwięku. Dla porządku dodam, że pocztówka kosztowała 12 zet i była grubą folią z nagraniem przyklejona do autentycznej pocztówki. Polscy wykonawcy byli obecni głównie w postaci tzw. czwórek które kosztowały o ile pamiętam 30 zet. Duże płyty jedyne dostępne to „dziesiątki” czyli średnicy 10 cali w dziedzinie „big beatu” nie występowały nie wspominając o long-playach. Muzyka utrwalona na płytach musiała pełnić przyziemne cele, bez niej nie mogły się przecież odbywać żadne imprezy (wtedy prywatki). Dlatego gramofony były w większości przenośne, no bo przecież nie wszyscy je mieli, więc na imprezie musiał dotrzeć ktoś z gramofonem. Stacjonarne gramofony były wmontowane w górną cześć obudowy radioodbiorników i klasa uzyskiwanego z nich dźwięku zależała głównie od klasy radioodbiornika. I tu nawet nie było tak źle bowiem 80% objętości radia stanowiła obudowa głośnika (głośników). Głośniki bywały nawet 10 calowe a i egzotycznie zdarzały się elektrostatyczne głośniki wysokotonowe. Sądzę, że w tamtych czasach melomani słuchali muzyki pewnie w filharmoniach a jeśli byli wówczas audiofile, to oddawali się słuchaniu muzyki na wielkogabarytowych odbiornikach radiowych z wbudowanym lub podłączonym gramofonem.

Rzecz jasna istniały oryginalne – przywożone z „ciepłych krajów” płyty gramofonowe. Cena nowego long playa w najpopularniejszym w Warszawie antykwariacie na Hożej wynosiła wtedy 500 zet. Zdarzało się, że przychodziło się, aby przez szybę zobaczyć okładkę najnowszej płyty Beatlesów. Tam widziałem pierwszy raz Rubber Soul i Revolver…

CDN...

Złote lata

Lata siedemdziesiąte - stereofonia

Płyty zachodnie były zwykle stereofoniczne, co wśród entuzjastów powodowało pewien niepokój: czy odtwarzając taką płytę słyszy się całość nagranego dźwięku czy tylko połowę ? Śmieszny problem, ale gdzie w tamtych czasach należało szukać odpowiedzi ? Dochodziło do tego, że płyty stereo traktowane były z niechęcią, a płyty mono na zachodzie stawały się niedostępne Wtedy w PRL pojawiły się pierwsze gramofony stereofoniczne… Jak wynika z kalendarium początek stereofonii w dziedzinie gramofonów, to zakupienie licencji Telefunkena i pojawienie się gramofonu G 500 wyposażonego w stereofoniczna wkładkę piezoelektryczną Uf 50. Zestaw z gramofonem w klasie „zbliżonej do Hi Fi” pojawił się nieco później. Pierwszy raz widziałem go na własne oczy w „salonie” ZURiT róg Marszałkowskiej i Nowogrodzkiej. Sprzęt był toporny. Zestaw składał się z gramofony G 600 wzmacniacza W 600 i kolumn A13, których budowy zupełnie nie pamiętam. Z tego zestawu zupełnie dobrze próbę czasu wytrzymał wzmacniacz W 600 – wzmacniacz lampowy na lampach EL 84. Miałem go w życiu dwukrotnie i darzę go pewnym sentymentem… Stosunkowo łatwo można go nadal kupić, a jedynym praktycznym mankamentem są wejścia/wyjścia DIN. Nie mniej pierwsze wrażenie pozostało: sprzęt wyglądał marnie, pewnie ze względu na dominujące wykończenie – malowanie szarą farbą.

G 600

G 600

Na temat tego sprzętu wiadomo stosunkowo niewiele. Nie wiem czy i na czym ewentualnie był wzorowany. Mnie jego układ napędowy kojarzy mi się najbardziej z Thorensem 124, ale podkreślam jest to skojarzenie raczej luźne. Mamy więc silnik szybkoobrotowy prądu zmiennego, z którego napęd jest krótkim paskiem przenoszony na rolkę pośrednią i stamtąd na rolkę napędową talerza. Gramofon ma stroboskopowe sprawdzanie prędkości obrotowej, która jest regulowana mechanicznie dzięki stożkowej rolce pośredniej. Ponieważ gramofon pochodzi z czasów, kiedy ludzie czytali książki, a co zatem idzie występowała potrzeba pisania książek, to opis tego układu napędowego można stosunkowo łatwo znaleźć w literaturze tematu. Skrzynki do gramofonów wykonywała firma Łódzkie Zakłady Meblarskie Chassis gramofonu przytwierdzone jest do skrzynki prze tuleje gumowe, w moim przekonaniu na tyle sztywne, że nie spełniające roli izolacji od podłoża. Cała skrzynka stoi na gumowych nóżkach, także zapewniających teoretyczną jedynie izolacje od podłoża. To powoduje zwykle skłonność do sprzęgania się na niskich częstotliwościach, a mówiąc skrótowo niemożliwość słuchania niskich tonów przy dużym natężeniu dźwięku. Niestety nie potrafiłem sobie przypomnieć szczegółów budowy ramienia. Aby zatem tę pamięć odświeżyć wszedłem w posiadanie dobrze zachowanych i niemalże kompletnych pozostałości takiego gramofonu. Ramię rozczarowało mnie ze względu na dwa elementy. Po pierwsze regulacja siły nacisku odbywa się przy pomocy sprężyny, co nie jest najlepszym rozwiązaniem. Nacisk może być regulowany do 8 gramów… W handlu gramofon występował z „wkładem dewizowym” w postaci wkładki Shure M44MB, która jak wiadomo ma szansę grać od 1,5 grama. Po drugie nie występuje żadna regulacja wielkości siły antypoślizgowej czyli antiskatingu. Te dwa mankamenty stwarzają potencjalne niebezpieczeństwo przyspieszonego zużywania się płyt gramofonowych. Przypomnijmy warunki brzegowe: Wspomniany Revolver Beatlesów to koszt 500 zet, a skromna emerytura (wtedy) to 700 zet. Jeśli, co dziś jest nie do pojęcia, kupowało się płyty kosztem naprawdę sporych wyrzeczeń, to chciałoby się żeby trwały wiecznie. Oczywiście z G 600 było to dla płyt mniej niszczące niż dawne Bambino i jego pochodne, ale i tak dalekie było od ideału. Zdecydowanie pozytywną cechą G 600 jest bardzo staranne wykonanie talerza i jego łożyskowania z osią o przyzwoitej długości. Ponadto miło zaskoczyło mnie elastyczne zawieszenie przeciwwagi (decoupled coutnerwight). Zestaw G 600 i W 600 to był koszt około 1000 zet, w owych czasach poza moim zasięgiem. Alternatywne rozwiązania to wspomniany wcześniej gramofon (deck) G500 z wkładką piezoelektryczną produkowany na licencji Telefunkena lub czechosłowacki Suprafon czyli eleganckie „Bambino” w wersji sterego i z drewnianą obudową. Korzystałem niegdyś z obu tych gramofonów.

Niestety nie udało się dotrzeć do żadnych materiałów w formie pisemnej, ale mam nadzieję że zrekompensują to zdjęcia.

• 

  Widok z góry - widać brak dźwigni włącznika.

• 

  Widok z przodu - słusznej wysokości skrzynka wskazuje na długą os talerza.

• 

  Logo fabryki, a właściwie brak logo

• 

  Po zdjęciu talerza widać tabliczkę znamionową (brak paska)

• 

  Tabliczka wskazuje, że to raczej "schyłkowy" produkt

• 

  Regulację prędkości obrotowej realizuje stożkowa rolka pośrednia

• 

  Jak widać większość talerza chowa się w chassis

• 

  Oś ma słuszną długość

• 

  Tarczę stroboskopu po prostu wydrukowano na papierze i przyklejono

• 

  Ramię widok ogólny

• 

  Sprężyna regulacji nacisku

• 

  Przeciwwagę wysuwa się i wsuwa, a następnie blokuje wkrętem

• 
• 
• 

  Winda jest, ale nie tłumi, może to kwestia wieku.

• 

  Maksymalny przewidywany nacisk to 8g, to więcej niż w Bambino po faceliftingu.

• 

  Dane producenta skrzynki.

• 
• 
• 

  Jak widać od spodu ramienia też nie ma antiskatingu

• 

Fonomaster (WG-610f > G-601fs > G-601A)

Inwazja wzmacniaczy.

Opisany zestaw G 600/W 600 występował w sprzedaży dość rzadko i powiem szczerze widziałem go „na sklepowej półce” tylko raz. Kolejnym etapem było pojawienie się radioodbiorników stereofonicznych: polskich lampowych DSTL-220 i węgierskich: lampowej Halki i tranzystorowego Chopina. Pierwszym polskim stereofonicznym odbiornikiem tranzystorowym była Elizabeth stereo i legendarna Meluzyna. Jeśli ówczesny entuzjasta zdecydował się na zakup któregoś z nich, jako kolejny cel obierał sobie dołączenie gramofonu i magnetofonu. Magnetofon stereofoniczny dostępny wówczas na rynku czyli produkt ZRK o nazwie ZK246 miał wbudowany wzmacniacz i głośniki. To jeszcze można było znieść natomiast gramofon, który wówczas się pojawił nie dość, że miał wbudowany wzmacniacz, to jeszcze w zestawie trzeba było kupić kolumny. Nawet pierwszy „Kasprzakowski” stereofoniczny magnetofon kasetowy M 531 z roku 1975 oferowany był ze wzmacniaczem na pokładzie…. Dlatego opis gramofonów Fonomaster zaczynamy od wersji ze wzmacniaczem.

Rodzina Fonomaster

Fonomaster był następcą G 600 i jak wspomniałem wcześniej dostępny był ze wzmacniaczem i kolumnami. Symbol fabryczny to WG 610 f. Oczywiście z czasem ten gramofon pojawił się także w wersji bez wzmacniacza i nosił wtedy symbol G 601 f. W takiej wersji występował jednak dość egzotycznie. Jakie są cechy charakterystyczne tego gramofonu. Układ napędowy talerza pozostał w zasadzie niezmieniony w stosunku do G 600, sam talerz jest nieco bardziej „anemiczny” a łożysko sprawia wrażenie trochę mniej starannie wykonanego. Gramofon wyposażono w ramię Micro Seiki, co uchodzi za pewnik, natomiast nigdzie nie natknąłem się na jakąkolwiek formalną autoryzację tego poglądu. Według instrukcji fabrycznej to ramię nazywa się „Ramię Hi Fi Typ R2” Micro Seiki czy nie, ale ramie to stanowiło kilkumilowy skok w stosunku do stosowanych dotychczas. Bardzo starannie łożyskowane, na jednym łożysku tocznym i trzech przypominających „zegarkowe” z giętą (S-shaped) rurką ramienia. Wyposażone w zdejmowaną główkę (stolik, headshell) typu SME. No i przede wszystkim zdolne do współpracy z wkładkami także przeznaczonymi do małych nacisków teoretycznie nawet poniżej 1,5 grama. Wreszcie, także wyposażone w regulacje siły antiskatingu. To ramię to naprawdę było coś i nawet dziś prezentuje się dobrze w konfrontacji ze współcześnie powszechnie stosowanymi. Niestety poprawa izolacji od drgań zasadniczo nie zmieniła się i tylko cały gramofon postawiono na stopach o dużej średnicy wykonanych z dużo bardziej miękkiej gumy. Sama izolacja chassis gramofonu od skrzynki pozostała na twardych gumowych tulejkach. Gramofon sprzedawano z wkładka Shure M44MB. Do tematu wkładek przeznaczonych do polskich gramofonów wrócimy w oddzielnej zakładce. Aby pozostać wiernym prawdzie historycznej na zdjęciach prezentuję gramofon w wersji ze wzmacniaczem. Ten egzemplarz został w międzyczasie odnowiony, nosi też pewne ślady „tuningu”, co nie przeszkadza w zapoznaniu się z jego budową. Kolejnym etapem rozwoju tej konstrukcji była zmiana układu napędowego na napęd paskowy z wykorzystaniem silnika prądu stałego wyposażonego w stabilizacje prędkości obrotowej w oparci o tarczkę tachometryczna i transopotor. Ramię w zasadzie nie uległo zmianom, a te, które zaszły dotyczyły drobnych szczegółów w tym windy. Pierwsze wersje ramienia maja windę o dość skomplikowanej budowie i dość wrażliwej na wyciekanie sylikonu. Temat tych niuansów powróci przy okazji omawiania ramion. Taka wersja nosiła nazwę Fonomaster 76, a w wersji bez wzmacniacza G 601 A. Tarcza stroboskopowa pozostała w tym samym miejscu co w G 601f . Z zewnątrz talerze obu wersji Fonomastera na pierwszy rzut oka niczym się nie różnią. Wersję 601 A można rozpoznać po isostatach przełącznika. W miejscu gdzie dawniej mechanicznie zmieniało się prędkość umieszczono teraz potencjometr regulacji prędkości. Z czasem pojawiła się także wersja G 601 A z innym talerzem ze znacznikami do stroboskopu na zewnątrz (taki talerz posiadały Daniel, Bernard i Fryderyk) Prezentowany na zdjęciach gramofon Fonomaster 76 faktycznie pochodzi z roku 1976

Fonomaster WG-610f

Instrukcja użytkownika

Ponieważ nie udało się zdobyć oryginalnej instrukcji użytkownika zacytuję stosowne fragmenty instrukcji serwisowej.

..."Stereofoniczny gramofon ze wzmacniaczem WG-610f "Fonomaster" zasilany z sieci 220 V, 50 Hz jest urządzeniem powszechnego użytku o bardzo dobrych parametrach elektrycznych i elektroakustycznych przeznaczony do odtwarzania stereofonicznych i monofonicznych płyt gramofonowych. "Fonomaster" jest zestawem elektroakustycznym złożonym z gramofonu typu G-601f ze stereofonicznym przetwornikiem magnetodynamicznym i dwukanałowego wzmacniacza tranzystorowego, umieszczonych w jednej obu-dowie, oraz dwóch kolumn głośnikowych "compact" typu A-17. Napęd gramofonu jest mieszany paskowo-rolkowy. Ciężki talerz ma dużą bezwładność, dzięki czemu uzyskano bardzo dobrą równomierność obrotów. W ramieniu gramofonu zastosowano układ kompensacji siły dośrodkowej (antyskating) oraz regulację pozwalającą na wyważenie ramienia i ustawienie nacisku igły przetwornika. Opuszczenie ramienia na płytę gramofonową jest hamowane tłumikiem hydraulicznym. Wzmacniacz "m.cz. zastosowany w WG-6l0f jest uniwersalny i może współpracować ze stereofonicznymi i monofonicznymi urządzeniami takimi jak: odbiornik radiofoniczny, magnetofon i gramofon z przetwornikiem magnetodynamicznym. Wzmacniacz m.cz. zbudowany jest na tranzystorach krzemowych. W stopniu końcowym zastosowano układ beztransformatorowy z wykorzystaniem tranzystorowej pary komplementarnej oraz dwóch tranzystorów mocy tego samego typu. Stopnie wstępne wzmacniacza, dostosowujące WG-6l0f do różnych urządzeń współpracujących pod względem czułości, impedancji wejściowej i charakterystyki częstotliwościowej, są zrealizowane w oddzielnych układach."....

Dane techniczne

4. OBSŁUGA GRAMOFONU

4.1. Ustawienie liczby obrotów talerza.

Liczbę obrotów talerza ustawić gałką przełącznika obrotów 1 zgodnie ze wskazaniem na ety -kiecie płyty gramofonowej. Obserwując krąg tarczy stroboskopowej w peryskopie 4,przez obrót pokrętła płynnej regulacji obrotów talerza 2, doprowadzić do stanu, że znaczniki odpowiedniego kręgu będą pozornie nieruchome dla obserwatora. UWAGA: PRZY PŁYNNEJ REGULACJI OBROTÓW TALERZA GRAMOFONU NALEŻY OBSERWOWAĆ: 16 2/3 I 33 1/3 OBR./ MIN. - ZEWNĘTRZNY KRĄG ZNACZNIKÓW TARCZY STROBOSKOPOWEJ. 45 OBR./MIN. - ŚRODKOWY KRĄG ZNACZNIKÓW TARCZY STROBOSKOPOWEJ 78 OBR./MIN. - WEWNĘTRZNY KRĄG ZNACZNIKÓW TARCZY STROBOSKOPOWEJ

4.2. Regulacja siły nacisku.

Zwolnić ramię gramofonu spod zaczepów we wsporniku 7. Opuścić podnośnik ramienia 27 przez obrót dźwignią 24 w kierunku wskazanym strzałką na rys. 4. Przez pokręcenie przeciwwagą 26 doprowadzić ramię gramofonu do równowagi. Przy nieruchomej przeciwwadze pierścień ze skalą 33 obrócić tak, aby cyfra "0" pokryła się z nacięciem znajdującym się na ramieniu, a następnie przez pokręcenie przeciwwagą w prawo ustawić szukaną siłą nacisku. Liczby na pierścieniu 33 odpowiadają odpowiednim wartością siły w G. Siła nacisku uzależniona jest od typu przetwornika, jaki zamontowany jest w ramieniu gramofonu.

4,2 Kompensacja siły dośrodkowej (antiskating)

W skład układu antyskatingowego, zastosowanego w ramieniu gramofonu, wchodzi: pręt 36, zaczep 35 oraz ciężarek z nitką 34. Prawidłowe zawieszenie ciężarka jest pokazane na rys. 4. Regulacje antyskatingu przeprowadza się przy pomocy specjalnej płyty testowej pt."Płyta testowa do badań skatingu" wydanej przez Polskie Nagrania nr T-XL-0186. Wielkość siły antyskatingu regulowana jest przez zmianę długości ramienia działania siły. Długość ramienia działania siły ustawia się przez przesuwanie pręta 36 wzdłuż korpusu ramienia gramofonu.Przy prawidłowo uregulowanym antyskatingu, w czasie odtwarzania płyty testowej, ramię gramofonu powinno mieć tendencje do przesuwania się ku zewnętrznej części płyty. UWAGA: 1. WIELKOŚĆ SIŁY DOŚRODKOWEJ ZALEŻY OD SIŁY NACISKU IGŁY NA PŁYTĘ GRAMOFONOWĄ. 2. FABRYCZNIE UKŁAD ANTYSKATINGU JEST TAK UREGULOWANY, ŻE ZAPEWNIA KOMPENSACJĘ SIŁY DOSROD -KOWEJ PRZY DWÓCH WARTOŚCIACH SIŁY NACISKU IGŁY NA PŁYTĘ: PRZY SILE NACISKU RÓWNEJ 1G /NI-TKA Z CIĘŻARKIEM ZAWIESZONA JEST NA ROWKU WEWNĘTRZNYM PRĘTA/ I 2G /ZAWIESZENIE CIĘŻARKA NA ROWKU ZEWNĘTRZNYM/.

Ramię Fonomaster

Fonomaster 76

G-601fs

Instrukcja uzytkownika

Ponownie z braku instrukcji użytkownika zastosuję wybieg z wykorzystaniem fragmentu instrukcji serwisowej, co ciekawe zawiera ona inny zestaw informacji jak dla wersji ze wzmacniaczem. A oto niektóre z nich.

Zainteresowanym sposobem zawieszenia gramofonu w skrzynce i izolacji od podłoża wszystko wyjaśni poniższy rysunek.

Kto oczekuje kosmicznych technologii w dziedzinie smarowania gramofonów niech się zapozna z tym:

We wspomnianej instrukcji jest sporo informacji na temat ramienia. Można je znaleźć w stosownej zakładce

G-601A

Porównanie wersji 601fs i 601A

G 601A

Ramię od Fonomastera

Amnestia czyli wkładki do Fonomastera

Daniel G-1100fs

AD 1977 - jeszcze nie Daniel

AD 1978 - teraz już Daniel

Bernard G-603

G-8010

Adam G-424

Lata chude

Wiega 3P 110 (Unitra 602C)

Epilog

Spojrzenie z punktu widzenia XXI wieku

Dodatki

Polskie ramiona z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych dla potrzeb DIY

Ta zakładka istnieje w dziale ciekawostki i przeznaczona jest głównie dla tych, którzy sami budują gramofony.

W myśl wcześniej przedstawionej zasady skoncentrujemy się na polskich ramionach, które nadają się do wykorzystania w konstrukcjach DIY. Drugim kryterium jest to, że są to ramiona wykonane z metalu (no powiedzmy w 99,9% z metalu) W tym celu wytypowałem trzy ramiona, które spróbuje opisać dokładniej. Nie będę wnikał w drobniejsze szczegóły drobnych różnic występujących przy okazji różnych odmian tych ramion.

Ramię Fonomaster

Ramię Daniel

Ramię Bernard

Tekst przygotował dr inż. Maciej Tułodziecki

Powrót